الان سال ۱۴۰۱ هستیم از سال ۹۶ تا حالا فرض کنید، باز این رقم باز همان دوازده و نیم میلیارد میگویند و وجود دارد و جناب آقای مناقبی اشاره کردند که در مصاحبه دیگرشان گفتند که بین ۲۶ تا ۲۸ میلیارد حدودی گفتند که حجم کالای قاچاق ورودی و خروجی است. این معلوم است که ما بعد از آن یا دیگر کاری نشده یا حجم قاچاق بیشتر شده، ولی میدانم که در همان زمان هم و نیروهای کاشف ما که از جمله نیروی انتظامی و وزارت اطلاعات و سپاه و حتی کارایی که تمهیداتی که الان بیشترین کشف کالای قاچاق را نسبت به قبل اسمی حساب کنیم داشتند؛ که من یادم هست که در سالی که در سازمان املاک تملیکی بودیم اینقدر انبارهای ما کفاف حتی حجم قاچاقی که کشف میشد نمیداد ما مجبور بودیم ۵-۶ برابر با این که ظرفیت اضافه کردیم باز بعضی استانها میگفتند جا نداریم. پس این رقم قاچاق چرا بایددر کشور ما بوجود بیاید؟ هم ما قاچاق ورودی داریم و هم قاچاق خروجی یا همان قاچاق معکوس که متاسفانه در این اخیر قاچاق معکوس رشد بسیار بالایی پیدا کرده البته در آینده خاص اقتصادی خودش را دارد. زمانی که ما اقتصادمان بیمار هست و اقتصادمان را درست نکردیم و هنوز تورم بالای ۴۰ درصد داریم، نقدینگی بالایی داریم، کاهش ارزش پول ملی که یکی از اثرگذارترین روی قاچاق معکوس است که الان اتفاق افتاده است. علیرغم این که ما باید این ارز ۴۲۰۰ را از کالاهای وارداتی که کالاهای اساسی و کالاهای ضروری مردم بوده حذف کردیم و قیمتها ۴-۵-۶ برابر حتی شده ما میبینیم که باز این قاچاق را معکوس و تقویت کردیم. فقط بخاطر کاهش ارزش پول است ما کشورهایی که همجوار ما هستند پولشان نسبت به ما تقویتتر شده و ما ارج پولمان را با توجه به تورم کاهش بیشتری پیدا کرده است اگر عددش را بگوییم میگویید نجومی است و گفتنش شرم آور است. اینها هست ضمن این که ما اشتغال و بیکاری را باید مدنظر جزو شاخصهایی قرار بدهیم که اگر بیکاری در کشور وجود داشته باشد دامن میزند به این یا درآمدهای پایین. اینها همه چیزهایی هست که ما قبلا هم قبل از سال ۷۴ به آن طرف که قانون قاچاق کمتر بود، ولی به طور جسته و گریخته در مجلس ابلاغ شد و بعد هم بعضی از طریق گمرک و سازمان کالای متروکه آن زمان من یادم هست که اجرا میشد قاچاق به این حجم نبود زمانی که ما تورم را در کشور مان افزایش پیدا کرد رابطهای بین ریال و ارز پول ملی تغییر کرد و ارج پول ملی ما پایین آمد و ما نقدینگی را در جامعه مان داشتیم میبینیم که کالای قاچاق به همان اندازه پرسود شد و وارد کشور ما و توسط آدمهای فرصت طلب پا گرفت و امروز به نظر من همانطور که اشاره کردند و مجازاتهایی که قانون تعیین کرده که البته بسیار هم نرم و لطیف هست؛ و برخوردهای سلبی راهکار این مبارزه با قاچاق نیست و کاملا این نشان داده که جواب نمیدهد. بعدا من به راهکارهای دیگر که بتوانیم جلوی قاچاق را بگیریم را میگویم. مجری: آقای مناقبی یک نکتهای وجود دارد آن هم این است که ما طرحهای برخورد با قاچاق کالا و ارز را اصولا در اقتصاد مان خیلی زیاد داشتیم نمیخواهم بگویم چندبار داشتیم و چند بار نداشتیم بالاخره هر کدام نسبی یک آوردهای داشته است. شما اصولا این نوع برخوردها را با آن اصلا موافق هستید یا نه؟ مناقبی: نه موافق نیستم. ما یکی از اصول اصلی دین اسلام بحث رافت است. شما در قرآن کریم هم نگاه کنید آیاتی که در رابطه با بحث رافت، دوستی، متانت آمده ببینید آنجایی که آیات عذاب و زدن و گرفتن آمده، در کشورما قانون ما اینها را آمده جایش را جابجا کرده است. الان فکر کنم حدودا ۴۳ سال از انقلاب میگذرد ما تا امروز همش گفتیم بزنیم، بگیریم، ببندیم، چه نتیجهای گرفتیم؟ یعنی یک عقل سلیم حکم میکند چیزی که ما این همه مسیر رفتیم با آن به دیوار خوردیم باز هم ادامه بدهیم. مجری: چه کار باید بکنیم؟ ما یک روشی را میرویم این روش اگر اشتباه است بر میگردیم اصلاح میکنیم چه کار باید بکنیم؟
مناقبی: اسم قاچاق که میآید فکر میکنند قاچاق از آسمان میآید قاچاق نیاز به ارز دارد یعنی هیچ کشوری خارج از کشور ما حاضر نیست کالایی را به ما بدهد که ریال از ما بگیرد. حتی ضعیفترین پولهایی که در اطراف ما هستند … پس ارز میخواهد ما قانون را بد نگاه میکنیم. ما جلوی کار قانونی آدمهای شناسنامه دار، اصیل را میبندیم نیاز جامعه را که. من کاری به شعارهایی که در دولت یا جاهای دیگر داده میشود من کاری به شعار ندارم با واقعیت … با این علمی هم که بلند کردیم که تولید ملی، هیچ کسی مخالف تولید ملی نیست. ولی تولید ملی زمانی میتواند تولید ملی باشد که نیاز جامعه را برطرف کند. چه از نظر کمی، کیفی، قیمتی، هر چه که بخواهید. وقت یکه این اتفاق نیفتد قطعا مسیر کار قاچاق وارد میشود از آن طرف جلوی وارد کننده قانونی را بر اساس همان قوانینی که داریم امروز ۲۵۰۰ قلم کالا ممنوع است، ولی شما به وفور تمام این کالاها را در تمام فروشگاههای کشور در مرکز کشور یعنی پایتخت کشور همه جا شما میبینید و حتی تاریخهایی که روی اینها میبینید تاریخ گذشته نیست تماما تاریخ روز است. پس ما باید این را بگوییم این که خیلی از دوستان، عزیزان، دولتمردان ما اعلام میکنند که این کار کانالیزه نیست و این کار پشتوانه ندارد غلط است، چون امکان ندارد ما مرکز کشورمان با مرزهای اطراف مان حداقل ۱۲۰۰ کیلومتر فاصله دارد درست است؟ پس ما نمیتوانیم بگوییم که اینها همین جوری این قاچاق کولبری نیست، مسافری نیست این قاچاق قاچاق تجاری است. مجری: آقای نیرومند این طرحهای برخورد با قاچاق کالا و ارز به نظر شما موفق بوده یا نبوده بالاخره شما هم جزو سیاستگزاران هستید هم نظارت میکنید بالاخره بر اجرای این موضوع؟ شما موافق این طرحها هستید یا نیستید؟ نوع برخورد؟ نیرومند: هستم، وقتی کالای قاچاق در جامعه وجود دارد ما نمیتوانیم صرفنظر کنیم از این موضوع بالاخره باید برخورد انجام شود حتی اگر در اقدامات پیشگیرانه هم موفق نبوده باشیم خودمان موفق نبوده باشیم باز با توجه به این دلیل نمیتوانیم صرفنظر کنیم پس برخورد نکنیم بنابراین برخورد لازم است. برآیند فرمایش عزیزان را اینطور استنباط کردم که سیاست کشور یا ستاد مبارزه با قاچاق صرفا متمرکز بر اقدامات سلبی بوده اینچنین نبوده. یکی از معاونتهای ستاد معاونت مقابله است ستاد معاونت دیگر تحت عنوان معاونت پیشگیری دارد که اقدامات بسیار زیادی در حوزه ایجادی انجام شده منتها آنها نمود ندارد که مردم ببینند بله اقدامات ما … مجری: یک نمونه بگویید نیرومند: اصلاح و بهبودفرآیندهای گمرکی، رویههای مسافری، رویههای ملوانی مجری: ستاد اگر دستور بدهد یا بخشنامه صادر کند از سمت رئیس جمهور احتمالا این اتفاق میافتد و لازم الاجرا هم خواهد بود. نیرومند: بله رئیس جمهور رئیس ستاد هستند و یا نماینده ویژه ایشان نیرومند: سایر اقدامات پیشگیرانه به طور مثال شناسه کالا، شناسه رهگیری توسط ستاد پیش بینی شده در قانون آمده خود اصلاح قانون، منتها ممکن است نمود نداشته باشد ما وقتی با کشفیات مواجهیم با یک عدد مواجهیم یا یک انباری را نشان میدهیم میبینند همه، بله این مشخص است، ولی اقدامات پیشگیرانه نمود ندارد؛ و یک چیزی هم، چون صحبت شد در مورد اقدامات سلبی، ببینید بالاخره من نماینده شاید آن دستگاه کاشف هم باشم از اداره کلی آمدم که. مجری: این ۲۵ دستگاهی که در ستاد عضو هستند اینها انشاالله به وظایف خودشان همه عمل میکنند؟ نیرومند: این که تمام تکالیف و برنامههایی که به دستگاه ابلاغ شود عمل شده باشد قاعدتا نشده، ولی به این معنی نیست که یک دستگاهی در یک حوزهای عمل نکرده ما تمام تکالیفی که عمل کرده را زیر سوال ببریم. زحمات زیادی در دستگاه کاشف مخصوصا کاشفینی که ضابط هم هستند دارد کشیده میشود وزارت اطلاعات، فراجا، سپاه پاسداران. این که ما بگوییم این برخورد کافی نبوده میشود به آن فکر کرد، کافی نبوده بالاخره ما با این عدد مواجهیم، ولی این که اثربخش نبوده وقتی میتوانیم بگوییم که اگر این برخوردها نبود وضعیت الان چگونه بود؟ بالاخره کشفیات بالا مثلا به طور مثال ما در شش ماهه ابتدای امسال ۱۳۱ هزار میلیارد ریال کشفیات کالای قاچاق داشتیم اگر انجام نمیشد …
عبور واردات کالای قاچاق از مرز ۳۰ میلیارد دلار
منبع: https://www.iribnews.ir/fa/news/3640248/%D8%B9%D8%A8%D9%88%D8%B1-%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AA-%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C-%D9%82%D8%A7%DA%86%D8%A7%D9%82-%D8%A7%D8%B2-%D9%85%D8%B1%D8%B2-%DB%B3%DB%B0-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1
اسفنانی: امروزه همانطور که اشاره فرمودید استفاده از برخی از روشهایی که عملا در همه دنیا منسوخ است این که میگویم همه دنیا، چون این طور نیست که همه دنیا بحث قاچاق داشته باشند در بعضی از کشورها قاچاق به طور کامل حل شده است و چیزی بعنوان کالای قاچاق آنجا نیست به لحاظ آن روشهایی که به کار برده شده و خیلی هایش هم قابل اعمال برای ما هست. ولی در هر حال استفاده از روشهای سنتی و یا روشهایی که قبلا انجام میشده از جمله همین موردی که اشاره کردید که روشهای سلبی و برخوردی یک نمونه اش هست تا الان که جواب نداده یعنی شما وقتی میزان کشفیات قاچاق را نگاه میکنید در کشور گاهی آدم رویش نمیشود بیان کند که چه مقدار هست مثلاعددهایی بین سه یا چهار درصد است مثلا کل کالای قاچاقی که در کشور وارد میشود کشف نمیشود. این یعنی در عالم حقوق ما یک قاعدهای داریم، وقتی یک چیزی خیلی کم است و نادر است مثل این که اصلا نیست؛ لذا مثلا کشف سه درصد چهاردرصد حتی عددهای بیشتر از این اساسا کانه چیزی کشف نمیشود. این یک نکته است، نکته دیگر این که گاهی ما در مرکز کشور یعنی در پایتخت کشور در استانهایی که در مرکز کشور قرار دارند از حیث قاچاق یک تعریفی دارد که من اگر اجازه بدهید بعد این تعرفه قانونی را عرض کنم، نکات خیلی قابل توجهی دارد. ولی آنچه که ملاک هست این است که قاچاق آن تعریف عمومی که از آن حقوقدانها تعریف کردند و در قانون هم به نوعی آمده میگوید که اگر کالایی بدون رعایت تشریفات قانونی مربوط به واردات یا صادرات وارد کشور بشود یا خارج شود این میشود قاچاق. این که ما در مرکز کشور یعنی در پایتخت در استانهای مرکزی کشور ما کالای قاچاق میبینیم این نشان میدهد که شیوههایی که به کار گرفته میشود شیوههای حداقل مطلوب کارآمد اثربخشی نیست لذا ما شیوهها را هم باید عوض کنیم و یک عرضی من قبلا کردم الان هم میخواهم تکرار کنم نمیدانم چه حکایتی است که ما هر جایی که در کشور یک اصطلاح مبارزه گذاشتیم، موفق نبودیم. یعنی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، موفق نبودیم، مبارزه با مواد مخدر، موفق نبودیم، مبارزه با مفاسد اقتصادی، موفق نبودیم. مبارزه با مفاسد اجتماعی، موفق نبودیم. یک ایرادی در کار هست آن ایراد را من حس میکنم که در شیوهها و روش هاست که ما به کار میگیریم لذا من فکر میکنم که چندین راهکار وجود دارد که یکی از آنها مبحث جذابیتی که شما اشاره فرمودید این جذابیت در بحث درآمدی است یعنی قاچاقچی حساب این را میکند که اگر از طریق قاچاق کالا را وارد کند، جذابیت برایش دارد از باب این که منفعت قابل توجهی به آن تعلق میگیرد بدون این که یک ریال هزینه بکند، هزینههای قانونی را عرض میکنم. اضافا که یک نکتهای عرض کنم که در بحث قاچاق، گاهی ما سیستم قانونگذاری ما کمک میکند به این که قاچاق وارد کشور بشود که حالا اگر اجازه بدهید بعد بپردازیم. مجری: اقای دلیری شما از این زاویه بفرمایید که ما اثر این مباحث قاچاق روی اقتصاد کشورمان چطور میتواند باشد؟ دلیری: همان سوالی که اول شما طرح کردید چرایی قاچاق در اقتصاد چرا باید اتفاق بیفتد این هم یک سوال کلیدی است؛ که چرا یک کشوری مثل ما آمار قاچاق و ارزش آن چیزی که اشاره شد که در آمارها ما باید دقت بیشتری کنیم چرا زیاداست؟ و چرا که از سال ۹۲ تقریبا که ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با ۲۶ عضو کاملا مرتبط و سازمانها و وزرا که آقای رئیس جمهور هم در راس آن ستاد قرار دارد و بعد نماینده ایشان به نیابت ایشان جلسات ستاد اداری میکند که من یادم هست که همان زمان اشاره شد که حدود ۲۵ میلیارد دلار حجم قاچاق کشور هست. در پایان ۹۵ یا اوایل ۹۶ اعلام شد که این به دوازده و نیم میلیارد رسیده که البته در همان جلسهای که من هم حضور داشتم و گفتند که روشهای مختلف از جمله شکاف عرضه و تقاضا که پژوهشگران دانشگاهی این کار را انجام دادند از چند مبنا به رقم دوازده و نیم میلیارد رسیدند.
مجری: آقای مناقبی ما چرا قاچاق داریم؟ مناقبی: قاچاق هم شده یکی از پایههای کلان اقتصاد ما، خیلی خوشمزه شده، خیلی شیرین شده و به مضاق خیلیها ظاهرا خیلی خوش آمده، ما امروز اگر حساب کنیم ما واردات کشورمان یعنی واردات قانونی کشور یک چیزی حدودا شاید نزدیک به ۵۰ میلیارد دلار باشد، و باید این را اعلام کنم متاسفانه، متاسفانه امروز قاچاق کالا در کشور فکر میکنم اگر نخواهیم خیلی اغراق کنیم باید از مرز ۳۰ میلیارد گذشته باشد. یک روزی افتخار بعضی از دولتها این بود که ما این عدد ۲۳-۲۴ میلیارد را رساندیم بین ۱۲ تا ۱۵ میلیارد افتخار میکردند که این اتفاق افتاده، ولی متاسفانه بعد از این مسئله که پیش آمد امروز فکر میکنم، چون ما امروز تقریبا ۲۵۰۰ قلم کالایی داریم که رسما ممنوعیت شان از اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ اعلام شد یعنی ما نمیتوانیم دیگر بگوییم این کالاهایی که امروز میبینیم که وارداتش ممنوع است اینها برای انبارهاست. چون از ۱۳۹۷ تا امروز هر چیزی که بوده یا باید تاریخ مصرفش میگذشته و یا باید مصرف میشده است پس نشان میدهد که اینها امروز هم هست و عملا تمام چیزهایی را که ما در شلفها و در استندهای مغازهها میبینیم همین ممنوعهها اینها قاچاق است. مجری: آقای نیرومند درست است این سی میلیارد؟ نیرومند: ضمن ادای احترام خدمت اقای مناقبی، آخرین برآورد حجم قاچاقی که توسط ستاد، چون بر اساس ماده ۱۶ قانون مبارزه با قاچاق ستاد تنها مرجع رسمی برای اعلام برآورد حجم قاچاق هست، به این معنی نیست که سایر سازمانها اجازه این کار را ندارند به لحاظ قانونی قابل استناد آن چیزی است که ستاد اعلام میکند. آخرین برآورد متعلق به سال ۹۹ است که حجم قاچاق ورودی را ۵/۱۲ میلیارد حدودا تخمین زدند و در مورد قاچاق خروجی هم حول و حوش ۴-۵ میلیون دلار. مجری: البته این موضوع قاچاق بحث خروجی هم خودش موضوع جذابی است و این هم باید به آن بپردازیم، ولی اصلا این اعداد آقای نیرومند چطور به دست میآید؟ نیرومند: برای این که خیلی هم وقت برنامه سر اختلاف عددی گرفته نشود بله مختصر عرض میکنم. در یک کارگروهی تحت همین عنوان کارگروه برآورد حجم قاچاق که نماینده تمام دستگاهها عضو هستند یعنی عددی را ستاد اعلام و احصا نمیکند تمام دستگاههایی که عضو ستاد هستند آن ۲۴-۲۵ دستگاه نماینده دارند در آن کارگروه حتی مرکز آمار هم در آن کارگروه نماینده دارد. روشی که محاسبه را انجام م یدهند، چون تخصص خود من هم آمار نیست روش تحلیل شکاف عرضه و تقاضاست. واردات قانونی و صادرات قانونی، تولید، سرانه مصرف، با تحلیل شکافی که بین این اعداد وجود دارد به عددی میرسند که بعنوان برآورد حجم قاچاق اعلام میشود، ولی همانطور که آقای مناقبی فرمودند ما متاسفانه با خود ۵/۱۲ میلیارد و یا مجموع ورودی و خروجی نزدیک مثلا فرض کنید ۱۷-۱۸ میلیارد دلار قاچاق عدد کمی نیست در هر صورت با این پدیده مواجهیم و تکلیف داریم که با آن مقابله و مبارزه کنیم. مجری: آقای اسفنانی ما این موضوع، موضوع بسیار مهمی در اقتصاد کشورمان است که اثر میگذارد آن بحث قاچاق خروجی هم یک ماجرایی است که واقعا در نحوه تولیدات، بحث انرژی و بقیه مسائل هم اثر دارد، شما بفرمایید که برای مقابله با این موارد از چه راههایی باید وارد شد که اثرگذار باشد؟ راههای بگیرد و ببندی و این اتفاقاتی که به صورت فیزیکی شاید انجام میشود یکی از راههاست که دیگر الان واقعا میتوان گفت شاید آن جذابیت خاصی ندارد و عملا از آن حالت مدل اکتسابی خودش افتاده است. یک کم باید با سیستمهای جدید و روشهای جدید به اینها رسیدگی کرد از این منظر هم شما بفرمایید.